Langdurige klachten na COVID-19 (2024)

Anamnese

Naar Samenvatting ›

De ingangsklachten kunnen zeer verschillend zijn. Afhankelijk van het moment van presentatie, de aard van de (ingangs)klachten en de hulpvraag van de patiënt, kan de anamnese meer of minder uitgebreid zijn. Klachten komen vaak samen voor en dienen in samenhang te worden beoordeeld. Gezien de uitgebreidheid van de eventuele differentiaaldiagnose is onderstaande opsomming niet uitputtend, maar richt de anamnese zich op de meest voorkomende klachten. De inventarisatie van de klachten en symptomen en de invloed ervan op het dagelijks functioneren kunnen meerdere consulten in beslag nemen.

Risico op spiermassaverlies

Naar Samenvatting ›

Vraag bij patiënten met een risico op spiermassaverlies en bij klachten over spierzwakte of balansproblemen naar:

  • onbedoeld gewichtsverlies na COVID-19 (of, indien van toepassing, de afgelopen 6 maanden)
  • verminderde eetlust, maag-darmklachten in de afgelopen week met verminderde inname/opname van voeding tot gevolg
  • verminderde spierkracht (bijvoorbeeld: kan de patiënt een trap van 10-15 treden op- en aflopen zonder tussendoor te rusten of heeft de patiënt moeite om uit een stoel op te staan?)
  • verhoogde valneiging, instabiel gevoel

Er is sprake van een hoger risico op spiermassaverlies bij:

  • ziekenhuisopname zonder revalidatietraject
  • een verminderde voedingstoestand door een verminderde eetlust, reuk- en smaakverlies, misselijkheid, braken en/of diarree
  • patiënten die > 1 week bedlegerig waren

Reuk- en/ of smaakstoornissen

Naar Samenvatting ›

Beoordeel de neus, mondholte en het aangezicht op aanwijzingen voor bijvoorbeeld neuspoliepen, dan wel infecties in de mond-/neusholte.

Algemeen

Naar Samenvatting ›

Er zijn geen aanwijzingen dat oriënterend laboratoriumonderzoek, X-thorax of inspanningstesten bijdragen aan het aantonen dan wel uitsluiten van COVID-19 gerelateerde pathologie. Verricht aanvullend onderzoek uitsluitend om andere aandoeningen aan te tonen/uit te sluiten (zie Evaluatie).

Details

Aanvullend onderzoek algemeen

Uitgangsvraag

Welke diagnostiek wordt aanbevolen bij patiënten met aanhoudende klachten na COVID-19 in de huisartsenpraktijk?

Achtergrond

Het herstel na COVID-19 is voor iedereen anders. Mensen met milde klachten in de acute fase kunnen binnen een week al beter zijn, maar kunnen ook weken- tot maandenlang last houden en regelmatig een terugval ervaren. Bij mensen die ernstigere klachten hebben gehad, en al dan niet opgenomen zijn geweest in het ziekenhuis, duurt het herstel veelal enkele weken, maar dit kan ook langer zijn. Het is van belang om goed in kaart te hebben welke klachten of schade er kunnen persisteren na een doorgemaakte SARS-CoV-2-infectie, wat er voor nodig is om deze restklachten te herstellen en hoelang het herstel kan duren. In dit detail beschrijven we wat bekend is over resultaten van aanvullende diagnostiek verricht na SARS-CoV-2-infectie.

Methoden/zoeken en selecteren

Voor de uiteenzetting van het bewijs is gebruik gemaakt van de NICE-richtlijn ‘COVID-19 rapid guideline: managing the long-term effects of COVID-19. Evidence review 4: investigations' (laatste update: december 2020).9Op 14 april 2021 is een aanvullende literatuurzoekactie naar systematische reviews (SR’s), randomized controlled trials (RCT’s) en observationeel onderzoek uitgevoerd in PubMed en Embase.

Resultaten (in het Engels)

NICE included 18 references in their review, concerning 15 studies that reported on the results of supplementary examinations and/ or diagnostics during the period between 4 and 12 weeks after COVID-19: 11 cohort studies, 2 cross-sectional studies, 1 case-control study and one case-report. Additionally, there was one cohort study reporting on this covering the period >12 weeks after COVID-19. Lastly, they included 1 narrative review and 1 expert opinion.

The supplementary literature search yielded four additional cohort studies.

Hospitalized patients

Psychological health

Four studies reviewed psychological health, using screening instruments, All found abnormal / raised values in post-COVID-19 patients. One study reported that this was significantly more compared to a non-infected group of matched controls (2-3 months post-COVID-19, PHQ-9 score).10

Functional assessment

Three studies reported on functional assessment. Raman et al. (again the only one using a control group) concluded that 2-3 months post-COVID-19 functional status (including physical and social functioning) was significantly worse compared to those that did not suffer from COVID-19.10

Imaging studies

Many studies used imaging when following up patients after COVID-19. This was mostly X-thorax, CT and MRI; one study (only hospitalized patients) reported COVID-19 related lung disease (as found on X-thorax) in 15/119 patients (13%).11However, the same study also concluded X-thorax to be an unreliable marker for recovery, considering that any abnormalities on CT were not related to the presence of abnormalities on X-thorax. A Chinese study investigated 41 post-COVID-19 patients who had been hospitalized and undergone CT imaging during hospitalization by performing a follow-up CT scan at 3 months and 7 months after discharge,12follow-up. They concluded that the majority of patients did not have any abnormalities on CT scan anymore at the last moment of follow-up (66% for the complete group, 86% if only including those without signs of pulmonary fibrosis). In an English study (n=125, hospitalized patients, median follow-up 113 days) 77% of the post-COVID-19 patients had a normal X-ray, 8% had a decrease of >50% of the abnormalities, and the remainder had persisting non-COVID-19 related deviations.13A Chinese study (n=107 post-hospitalized patients, 100 days after discharge), on the other hand reported complete resolution of pulmonary abnormalities (CT thorax) in only 28%.14

Pulmonary function tests

Spirometry and or Medical Research Council Breathlessness Scale were used frequently in the included studies. One study used a COVID-negative control group, and found that hospitalized post-COVID-19 patients more frequently had increased scores for dyspnoea 2-3 months after infection (MRC dyspnoea score ≥2) compared to patients not having suffered from COVID-19 (36/53 [64%] vs. 3/29 [10.3%], p<0.0001).10The same study found a minimal difference in FEV1/FVC (0.77 vs 0.75, p=0.027) between post-COVID-19 patients and controls; FVC and FEV1 individually were not significantly different. Other studies (not using a control group) showed varying results on spirometry (mild abnormalities in ~25-55%), in general not related to the severity of disease during the acute phase.

Additionally, exercise tests were performed, during which exercise tolerance and desaturation (during physical exercise) were measured in patients post-COVID-19. One Italian study (n=238, average age 68, 60% male, all hospitalized patients), performed a pulmonary function test in 224 post-COVID-19 patients 3-4 months after hospital discharge, finding a decreased diffusion capacity in 52% (DLCO <80% of expected). In 16% this was as bad as <60% of expected.15

Laboratory investigations

Investigated laboratory values mostly concerned inflammatory parameters, markers for iron deficiency and anaemia or lipid profile. Dennis et al. found (in unadjusted analysis) abnormal triglycerides (p=0.002), cholesterol (p=0.021), LDL-cholesterol (p=0.005) and transferrin saturation (p=0.005) in hospitalized patients after COVID-19.16Li et al. (China n=107, 100 days after discharge), had a similar conclusion; they found raised LDL-c and HCL values in patients that survived severe tot critical COVID-19.14

Non-hospitalized patients

None of the included studies only included non-hospitalized patients. There were a few studies that had a combined population of hospitalized and non-hospitalized post-COVID-19 patients.

Pulmonary function tests

Two studies described spirometry in post-COVID-19 patients, also including non-hospitalized patients. Frija et al. (18% non-hospitalized patients) found no association between the result of the spirometry and the severity of abnormalities on CT-thorax.17Valiente et al. (preprint, included in NICE review) performed spirometry in 32/108 patients 12 weeks after the acute phase, which was abnormal in 28% of the patients (mostly showing an obstructive.

Functional status

One study (Aliae et al., preprint, included in NICE review) included 98 (24%) non-hospitalized patients and described basic daily functioning using the new post-COVID-19 functional status assessment (PCFS). In this study 11 patients (2.5%) reported moderate to severe limitations in functioning.

Imaging

None of the included studies described imaging in non-hospitalized patients post-COVID-19.

Laboratory investigations

Dennis et al. reported on differences between hospitalized and non-hospitalized post-COVID-19 patients (see in section ‘hospitalized patients’).16Sonnweber et al. (20% non-hospitalized patients) reported that iron homeostasis was more frequently abnormal post-COVID-19.18Additionally they reported an association between the level of ferritin and the severity of acute illness.

Conclusies

Kwaliteit van bewijs

De beschreven onderzoeken zijn van zeer lage kwaliteit en hebben relatief lage patiënten aantallen (grotendeels < 500 patiënten). Geen van de onderzoeken was specifiek ontworpen om de onderzoeksvraag te beantwoorden en deze dienen dus enkel als indirect bewijs. Het risico op bias wordt op 1 onderzoek (matig) na bij alle onderzoeken hoog ingeschat. Redenen hiervoor zijn onder andere het ontbreken van een controlegroep (of een vergelijking met pre-COVID-19-status) en risico op selectiebias.
Daarnaast wordt de generaliseerbaarheid zeer laag geacht, gezien het feit dat de onderzoeken voornamelijk 1) in de tweede lijn werden gedaan (in totaal < 10% niet-gehospitaliseerde patiënten), 2) met een beperkte follow-up (meestal 4-6 weken) en 3) geen kinderen/ouderen beschreven.

Conclusie

  • Er is nog zeer weinig bekend over de waarde van aanvullend onderzoek in de post-acute fase van COVID-19.
  • We zijn onzeker, maar X-thorax is mogelijk geen goede marker van herstel (kwaliteit van bewijs: zeer laag).

Langdurige klachten na COVID-19

Naar Samenvatting ›

Bij langdurige klachten na COVID-19 passen:

  • vermoeidheid/verminderde inspanningstolerantie
    • Vermoeidheidsklachten die leiden tot problemen in de uitvoer van dagelijkse activiteiten en/of werkhervatting.
    • Vermoeidheidsklachten die leiden tot een verminderde inspanningstolerantie.
  • risico op spiermassaverlies/spierkrachtverlies bij:
    • Onbedoeld gewichtsverlies sinds COVID-19 (of afgelopen 6 maanden ≥ 4 kg of ≥ 5%)
    • Spierzwakte, onvoldoende balans (bijvoorbeeld bij opstaan)
    • Verminderde voedingsinname door weinig eetlust, reuk- en/of smaakverlies of andere COVID-19 gerelateerde maag-darmproblemen
  • dyspneu met of zonder aspecifieke thoracale klachten
    • dyspneu bij fysieke inspanning met een negatieve invloed op het dagelijks functioneren
    • geen aanwijzingen voor een specifieke aandoening, zoals myocarditis/pericarditis (niet inspanningsgebonden pijn op de borst, in combinatie met (sub)febriele temperatuur en perifeer oedeem), hartfalen, COPD of een andere aandoening
  • disfunctioneel ademen
    • klachten passend bij een disfunctioneel ademhalingspatroon (bijvoorbeeld onregelmatige ademhaling, ademhalingspatroon dat niet past bij de geleverde inspanning), soms in combinatie met:
      • vermoeidheid tijdens het spreken
      • gevoel van een samengeknepen keel of globusgevoel
      • het niet onder controle krijgen van de ademhaling in rust, tijdens of na lichte inspanning
  • cognitieve klachten
    • Concentratie- of geheugenproblemen, vergeetachtigheid of verhoogde prikkelbaarheid, verminderde tolerantie voor prikkels, problemen met plannen of organiseren, met een negatieve invloed op het dagelijks functioneren.
    • Geen aanwijzingen voor een specifieke aandoening (dementie, delier, neurologische of psychische aandoening).
  • reuk- en/ of smaakstoornissen
    • Als deze klachten ontstonden tijdens COVID-19 en een andere verklaring minder waarschijnlijk is (bijvoorbeeld reeds reukverlies vóór COVID-19, allergische rinitis, neuspoliep)
  • stemklachten (zie het onderdeel Verwijzing)

Ga daarnaast na of er sprake is van:

  • Angst, somberheidsklachten, slaapproblemen of andere psychische klachten met een negatieve invloed op het dagelijks functioneren en/of het herstel.
  • Aanwijzingen voor een copingstijl die het herstel belemmert.

Stel tot slot vast of er sprake is van meerdere samenhangende klachten na COVID-19 (zie ook het onderdeel Niet-medicamenteuze behandeling).

Langdurige klachten na COVID-19 (2024)

FAQs

Langdurige klachten na COVID-19? ›

Na corona kunt u lang moe of benauwd zijn. U voelt zich niet fit. U kunt minder goed denken of onthouden. Of minder ruiken en proeven.

Welke klachten houden lang aan na corona? ›

Na corona kunt u lang moe of benauwd zijn. U voelt zich niet fit. U kunt minder goed denken of onthouden. Of minder ruiken en proeven.

Wat is postcovidsyndroom? ›

Bij hen is fysieke, cognitieve en/of emotionele inspanning een trigger voor het verergeren van de symptomen van de ziekte. Dus van klachten als hersenmist, concentratieproblemen, slapeloosheid, spierpijn – sommigen krijgen zelfs koorts. PEM kan twee tot zelfs vier weken aanhouden.

Hoe lang duren de symptomen van COVID? ›

Er is geen uniforme ziektedefinitie van post-COVID. In de praktijk wordt het syndroom beschreven als het aanhouden van symptomen voor meer dan 4 weken tot meer dan 3 maanden na het begin van ziekte (Mehandru 2022).

Wat is PEM Long COVID? ›

Er is een belangrijke stap gezet in het onderzoek naar oorzaken van Long COVID en met name de veel gehoorde klacht postexertionele malaise (PEM), de extreme uitputting na emotionele, cognitieve of fysieke inspanning.

Wat kunnen de naweeën van corona zijn? ›

Mensen met post-COVID hebben vaak klachten als:
  • vermoeidheid;
  • concentratieproblemen;
  • geheugenproblemen;
  • kortademigheid;
  • overgevoeligheid voor licht en geluid;
  • hoofdpijn;
  • somberheid/prikkelbaarheid;
  • slaapproblemen;

Welke organen worden aangetast door corona? ›

Covid-19 is een systemische aandoening; SARS-CoV-2 infiltreert naast de longen namelijk in ieder geval ook het hart, de nieren, de hersenen, de speekselklieren en het spijsverteringsstelsel.

Wat is het meest voorkomende symptoom van langdurige COVID? ›

De meest voorkomende symptomen van langdurige COVID zijn: extreme vermoeidheid (moeheid) kortademigheid . problemen met uw geheugen en concentratie (hersenmist).

Wat is post-COVID-inflammatoir syndroom? ›

Multisysteemontstekingssyndroom (MIS) is een zeldzame maar ernstige aandoening die verband houdt met SARS-CoV-2, het virus dat COVID-19 veroorzaakt. Hierbij raken verschillende inwendige en uitwendige lichaamsdelen ontstoken, waaronder het hart, de longen en de nieren.

Hoe diagnosticeer ik langdurige COVID? ›

Testen en diagnose

Er is geen laboratoriumtest die kan bepalen of uw symptomen of aandoeningen te wijten zijn aan Long COVID . Een positieve SARS-CoV-2-test is niet vereist voor een Long COVID-diagnose. Uw zorgverlener overweegt een diagnose van Long COVID op basis van: Uw medische geschiedenis.

Wat is pots long covid? ›

'POTS' staat voor Postural Orthostatisch Tachycardie Syndroom. Dit komt vaker bij post-COVID patiënten voor. Dit betekent dat bij een houdingsverandering (bijvoorbeeld van liggende naar staande houding) de hartslag plots fors omhoog gaat.

Hoe krijg je weer energie na COVID? ›

Probeer je tempo (snelheid van het uitvoeren van activiteiten) te vertragen totdat je je wat sterker voelt . Je tempo aanpassen helpt je om genoeg energie te hebben om een ​​activiteit af te ronden. Verdeel activiteiten in kleinere taken en verspreid ze over de dag. Bouw rustperiodes in je activiteiten.

Veroorzaakt overbelasting langdurige COVID? ›

Helaas suggereert recenter onderzoek dat het antwoord nee is. Het blijkt dat zware inspanning vaak leidt tot een opflakkering van langdurige COVID-symptomen . Dit fenomeen heeft de naam "post-exertionele malaise" gekregen.

Hoe lang blijft corona in je lichaam? ›

Hoe lang het herstel duurt hangt ook af van de verdere gezondheid. Een deel van de mensen blijft lang klachten houden na een coronabesmetting. Dit heet post-COVID of Long COVID. Deze klachten kunnen weken tot maanden en soms zelfs jaren blijven.

Wat doet corona met je longen? ›

Door een hele heftige ontstekingsreactie kunnen vocht, eiwitten en ontstekingscellen uit de longbloedvaten in het longweefsel terecht komen. Hierdoor wordt het moeilijker om zuurstof vanuit de longen naar het bloed over te brengen, waardoor een tekort aan zuurstof in het bloed ontstaat.

Is Long COVID te testen? ›

We beschikken dankzij Lifelines over longfunctietesten van de afgelopen jaren. We kunnen de testen van mensen met Long COVID vergelijken met de testen vóórdat ze ziek werden. We kunnen dus nagaan of corona de longfunctie verslechtert, bij wie dat is gebeurd en of juist die mensen langdurig klachten ervaren.

Wat zijn de nieuwe corona klachten? ›

Deze symptomen komen vaak voor bij een besmetting met het coronavirus:
  • verkoudheidsklachten zoals neusverkoudheid, loopneus, niezen, keelpijn;
  • hoesten;
  • benauwdheid;
  • verhoging of koorts.
  • plotseling verlies van reuk en/of smaak (zonder neusverstopping).

References

Top Articles
Ter Stegen: Barcelona's shot-stopper, leader and so much more
Talking with Ter Stegen: Barca's clean sheet king on Xavi, leadership and not watching football
2018 Jeep Wrangler Unlimited All New for sale - Portland, OR - craigslist
Mopaga Game
How To Be A Reseller: Heather Hooks Is Hooked On Pickin’ - Seeking Connection: Life Is Like A Crossword Puzzle
Mileage To Walmart
Practical Magic 123Movies
<i>1883</i>'s Isabel May Opens Up About the <i>Yellowstone</i> Prequel
Merlot Aero Crew Portal
Calamity Hallowed Ore
Hallowed Sepulchre Instances &amp; More
Doby's Funeral Home Obituaries
Corporate Homepage | Publix Super Markets
Chastity Brainwash
Chicken Coop Havelock Nc
Inevitable Claymore Wow
Pekin Soccer Tournament
Craigslist Free Stuff Merced Ca
Drift Boss 911
Tyrone Unblocked Games Bitlife
Football - 2024/2025 Women’s Super League: Preview, schedule and how to watch
All Breed Database
Soulstone Survivors Igg
3 2Nd Ave
Dr. Nicole Arcy Dvm Married To Husband
Radical Red Ability Pill
Cfv Mychart
Tactical Masters Price Guide
Chelsea Hardie Leaked
Publix Christmas Dinner 2022
950 Sqft 2 BHK Villa for sale in Devi Redhills Sirinium | Red Hills, Chennai | Property ID - 15334774
Greater Orangeburg
25Cc To Tbsp
Gina's Pizza Port Charlotte Fl
Beaver Saddle Ark
Ducky Mcshweeney's Reviews
Oreillys Federal And Evans
School Tool / School Tool Parent Portal
Manatee County Recorder Of Deeds
Best Restaurant In Glendale Az
Craiglist Hollywood
Skip The Games Grand Rapids Mi
Keir Starmer looks to Italy on how to stop migrant boats
Andrew Lee Torres
Seminary.churchofjesuschrist.org
boston furniture "patio" - craigslist
Powerboat P1 Unveils 2024 P1 Offshore And Class 1 Race Calendar
15 Best Places to Visit in the Northeast During Summer
Motorcycles for Sale on Craigslist: The Ultimate Guide - First Republic Craigslist
3367164101
Turok: Dinosaur Hunter
German American Bank Owenton Ky
Latest Posts
Article information

Author: Melvina Ondricka

Last Updated:

Views: 5791

Rating: 4.8 / 5 (48 voted)

Reviews: 87% of readers found this page helpful

Author information

Name: Melvina Ondricka

Birthday: 2000-12-23

Address: Suite 382 139 Shaniqua Locks, Paulaborough, UT 90498

Phone: +636383657021

Job: Dynamic Government Specialist

Hobby: Kite flying, Watching movies, Knitting, Model building, Reading, Wood carving, Paintball

Introduction: My name is Melvina Ondricka, I am a helpful, fancy, friendly, innocent, outstanding, courageous, thoughtful person who loves writing and wants to share my knowledge and understanding with you.